Beauty lies in the eye of the beholder

Είμαστε φτιαγμένοι για την ψευδαίσθηση. Κάτι μέσα μας αποζητά σιωπηλά την μαγεία, την φαντασίωση. Δεν είναι τυχαίο το ότι μεγαλώσαμε με παραμύθια, ότι μικροί πιστεύαμε στους δράκους και τις νεράιδες. Ο άνθρωπος δεν μπορεί να ζήσει χωρίς όνειρο, όσο κι αν προσπαθούν μερικοί να τον κάνουν να το απαρνηθεί, για το δικό τους συμφέρον. Είμαστε τα παιδιά του ονείρου.

Το ωραίο μας έλκει, όπως την πεταλούδα η φωτιά. Μας κατακτά, και παραδίνουμε το όλον μας στα χέρια του. Γιατί διψάμε να ξαναζήσουμε το παραμύθι, να ξαναγίνουμε παιδιά, εκεί που όλα ήταν δυνατά, εκεί που όλα μπορούσαν να συμβούν. Ξεχνάμε όμως ότι τα παραμύθια δεν ήταν μόνο όμορφα...ξεχνάμε ότι είχαν σκιερά μονοπάτια, κακιές μάγισσες, επικίνδυνες δοκιμασίες. Μπροστά στον ίλιγγο της ομορφιάς, όλα αυτά ξεχνιούνται. Αλλά δεν θα πει ότι δεν θα σε περιμένουν κάποια στιγμή στη στροφή.

Πολλές φορές θα συναντήσουμε μπροστά μας το ωραίο. Αυτό που θα βάφτισουμε εμείς έτσι. Και θα νόμισουμε πως είναι κάτι καθολικό, κάτι που ισχύει πραγματικά, εφόσον το βλέπουμε εμείς έτσι. Μερικές φορές όμως, κάτι θα ξεφύγει από το παραπέτασμα, και θα έρθει προς  το μέρος μας σαν μακρινή προειδοποίηση, σαν ένστικτο που προσπαθούμε να απωθήσουμε, θα κάνουμε ότι δεν το ακούμε...Γιατί το προμύνημα δεν μας άρεσει - γιατί αν το αφήσουμε να μας μιλήσει, θα αρχίσει να αναπτύσσεται και να σχηματίζει ένα ράγισμα πάνω στην όμορφη εικόνα μας. Και το διώχνουμε  αμέσως, για να ζήσουμε απερίσπαστοι το παραμύθι μας. Ώσπου τη λύση τη δίνει καμμιά φορά η άγρια προσγείωση στην πραγματικότητα, σαν ένας από μηχανής θεός: οι καταστάσεις αγριεύουν, θεριεύουν, μας ξεπερνούν -  και πια δεν μπορούμε να αρνηθούμε αυτό που μας συμβαίνει: την σύνθλιψη της αυταπάτης μας. Θέλουμε δε θέλουμε, η σύγκρουσή μας με την πραγματικότητα αφήνει μώλωπες, και η σφοδρότητα της σύγκρουσης κυμαίνεται από  ένταση τροχαίου ατυχήματος με 30 χλμ. την ώρα, εως αεροπορικού δυστυχήματος που δεν αφήνει επιζώντες - αναλόγως το μέγεθος της αυταπάτης που έχουμε χτίσει, και αναλόγως το πού την έχουμε τοποθετήσει. Αν την έχουμε σε μια άκρη της ζωής μας, επιζούμε - αν την έχουμε κάνει κέντρο του σύμπαντός μας, πάμε αύτανδροι....

Αν επιζήσουμε της σύγκρουσης, αρχίζουμε να αναλογιζόμαστε: Το ωραίο μας δεν ήταν καν ωραίο, και κάτι χειρότερο : δεν ήταν καν αληθινό. Ήταν ό,τι θέλαμε εμείς να πιστέψουμε, ό,τι είχαμε ανάγκη να δημιουργήσουμε, για να ξεφύγουμε. Κομμάτια δικά μας που τα παραδώσαμε σε εικόνες, σε αντανακλάσεις, σε παραμορφωτικούς καθρέφτες. Αυτό είναι το μέγα λάθος: αν το κάναμε για να ξεφύγουμε. (από τι? δεν είναι της ώρας αυτό...αργότερα...)

Ξεχνάμε από την αρχή μια φράση:

Βeauty lies in the eye of the beholder

Η φράση αυτή, αν και αγγλική,  έχει τις απαρχές της στο "Συμπόσιον" του Πλάτωνα, αυτού του μεγάλου αναζητητή της αλήθειας. Το ωραίο είναι ωραίο, γιατί το μάτι μας το αντιλαμβάνεται έτσι. Και πλάθει πάνω στην εικόνα αυτή ένα υφάδι ολόκληρο, μια ιστορία που άλλες φορές μας βγάζει νικητές, και άλλες ηττημένους. Την έκβαση της ιστορίας αυτής, δεν την ξέρει κανείς. Μόνο όποιος την πάει μέχρι τέλους, θα το ανακαλύψει.

Γιατί ο Πλάτωνας το πήγε παραπέρα: Δες με τα μάτια της ψυχής, είπε, και μόνο τότε θα ανακαλύψεις την αλήθεια. Μόνο τότε θα σου αποκαλυφθεί το αληθινά ωραίο και θαυμαστό.

Όμως η αναζήτηση της αλήθειας δεν είναι εύκολη διαδικασία. Δεν είναι για αδύνατες καρδιές. Γιατί η αναζήτηση της αλήθειας απαιτεί να πάρεις ένα σφυρί στο χέρι, και να τσακίσεις τις ψεύτικες αντανακλάσεις, να σπάσεις τον καθρέφτη που σε εμποδίζει να δεις από πίσω, να κάνεις θρύψαλλα την αυταπάτη που σε τρέφει. Γιατί πολλοί ονειρευτές, τρέφονται με την αυταπάτη. Την όμορφη, μαυλιστική αυταπάτη. Δημιουργούμε εικόνες για να αντιπαρέλθουμε την πραγματικότητα - ειδικά όταν αυτή δεν μας αρέσει. Και δεν είναι εύκολο να πεις σε κάποιον "Διέλυσε τώρα ό,τι δημιούργησες, και πήδα στο κενό".

Kανείς δεν είπε ότι η αλήθεια είναι αναγκαστικά όμορφη. Η αυταπάτη είναι, πάντα. Γι' αυτό ο αναζητητής της αλήθειας, στο ταξίδι του αυτό, περνάει από την δική του, μικρή, προσωπική κόλαση. Γιατί ναι μεν περπατάει μέσα στο παραμύθι, αλλά τώρα βλέπει και τους δράκους, βλέπει και τις μάγισσες. Και το χειρότερο - τώρα πρέπει να τους αντιμετωπίσει. Κανείς δεν θα συνδράμει σε βοήθεια, εκεί μέσα είναι αυτός και μόνο αυτός, μόνος του. Είναι το τίμημα που πρέπει να πληρώσει, γιατί διάλεξε αυτόν τον δρόμο. Έκανε την επιλογή, και οι επιλογές πληρώνονται. Και κανείς δεν του εγγυάται ότι στο τέλος θα βρει αυτό που αναζητά. Αλλά αν στο τέλος το βρει, αυτό θα είναι το πραγματικά ωραίο. Χωρίς ψέμματα και ονειροφαντασίες να το σκιάζουν...Θα είναι μεν σαν όνειρο, αλλά θα είναι πραγματικό. Θα υπάρχει, έξω από αυτόν. Αυθύπαρκτο, όχι πλασματικό.

Από την άλλη μεριά, επιλογή κάνει κι ο εσαεί αυταπατώμενος. Αν και η δική του επιλογή είναι ασυνείδητη, δεν παύει να είναι επιλογή. Διαλέγει να γαντζωθεί πάνω στην αυταπάτη, και αν δεν ξυπνήσει, βουλιάζει τελικά ολοκληρωτικά μέσα σ' αυτή. Γίνεται πλεόν ο ίδιος μια αυταπάτη. Υπάρχει βέβαια η περίπτωση να ζήσει ευτυχισμένος για πάντα εκεί μέσα.

Είναι μεγάλο λοιπόν το δίλημμα. Εάν και εφόσον τεθεί ποτέ...