Θρύλοι των Νερών

Καθένας σ' αυτή τη ζωή έχει τους ήρωές του και τις αγάπες του, τα φαντάσματά του και τα βάσανά του.
Έτσι και οι ναυτικοί, οι ναυσικλυτοί*, είχαν τα δικά τους, από καταβολής κόσμου. Και δικαίως.
Γοργόνες, Σειρήνες, Σκύλες και Χάρυβδες, Νησιά των Λωτοφάγων. Ροβινσώνες και πλοία φαντάσματα. Νησιά των θησαυρών και Τρίγωνα των Βερμούδων. Ρότες και λιμάνια, μπαχάρια, εμπορεύματα και δουλεμπόριο, ναπολεόνια, χρυσά δουκάτα, και ναυάγια απρόσιτα στα βάθη των ωκεανών.
Τι να πρωτοανασύρεις μέσα από τις μνήμες και τις διηγήσεις. Από γενιά σε γενιά κι από τόπο σε τόπο οι θρύλοι διατρέχουν την υδρόγειο. Υπάρχουν οι ιστορίες που διηγούνται οι θαλασσινοί στους δικούς τους, ιστορίες που έζησαν ή άκουσαν, σαν ναυτικά καλεντάρια που επέζησαν και παραδόθηκαν σε προφορική μορφή - και υπάρχουν και οι θρύλοι, γνωστοί στα πέρατα του κόσμου, που όσα χρόνια κι αν περάσουν, δε σβήνουν.

Ivan Aivazovsky, Νυχτερινό Ταξίδι - Φωσφορίζουσα θάλασσα

Σαν παιδί, διάβαζα πολλές θαλασσινές ιστορίες.
Δεν μου έφταναν τα νερά και τα αλάτια που με περιτριγύριζαν, διάβαζα και για νερά μέσα στα βιβλία. Overdose.
Από αυτά όμως, μερικά θέριεψαν μέσα στην φαντασία μου κι έβγαλαν τρανές ρίζες.

 Σαν το μαύρο γυαλιστερό γιούσουρι του Καρκαβίτσα, που το ονειρευόμουν και το φοβόμουν τις νύχτες. Δέντρο θεριό ολόκληρο, κάτω στο βυθό της θάλασσας, να σαλεύει μέσα από τα πλοκάμια του ύπνου και να περιμένει πότε θα το πλησιάσουν.

"Όταν το πρωτάκουσα, ήμουν παιδί στα σπάργανα. Και σαν έφτασα εικοσάχρονο παλικάρι, έλεγαν ακόμη για κείνο, με τον ίδιο θαυμασμό και περισσότερη φρίκη. Το γιούσουρι, το αντρειωμένο γιούσουρι, που βρίσκεται στον κόρφο του Βόλου! Το γιούσουρι, που ώρες ψηλώνει και θεριεύει ως το πρόσωπο της θάλασσας· ώρες χαμηλώνει και γίνεται κάστρο αγύριστο, με τους ρόζους και τα κλαδιά, με τις ρίζες και τ’ αντιρίμματα! Κάτω στο νησί μας το έχουν μόλογο! Γενιά σε γενιά το παραδίνουν οι ναύτες και πάει από πατέρα σε παιδί, από παιδί σ’ αγγόνι, πάντα μεγάλο, θαυμαστό πάντα, σκληρό σα σίδερο, δυνατό σα λέοντας, ψυχωμένο κι αθάνατο σα στοιχειό.
Εκείνοι που το πρωτόειδαν έσβησαν από τη θύμηση των ανθρώπων τώρα. Εκείνοι που ονειρευτήκαν να το κόψουν, κοιμούνται αξύπνητα στη γη ή και στα βάθη της θάλασσας. Εκείνοι που πήγαν γυρεύοντάς το, δε δευτέρωσαν το σκοπό τους.
Έχει, σου λένε, κατιτί πλάνο κι επίβουλο, και αλλάζει χρώματα και αλλάζει σχήματα και γλιστρά σαν χέλι και θεμελιώνεται σαν πύργος και φωσφορίζει σαν ωκεανόψαρο, που λύνεται το σώμα με το πρώτο αντίκρισμα.
Εγώ, από μικρός που το άκουα, μ’ έπιανε κατιτί παράξενο. Φόβος και μαζί πείσμα." **

Ποιός να μου το' λεγε ποτέ, πως το θεριεμένο δέντρο της φαντασίας μου, ήταν οι μαύρες μπιλίτσες που έβλεπα στα κομπολογάδικα του Ναυπλίου! Έπιανα στα χέρια μου τα βαρύτιμα δομινικανά και βαλτικά κεχριμπάρια, τα έτριβα και ηλεκτριζόμουν, είχα μάτια μόνο για κείνα - και τα μαύρα ταπεινά κομπολογάκια ούτε καν τα κοιτούσα. Κι όμως, εκείνα ήταν τα κλαριά της παιδικής μου φαντασίας, εκείνα ήταν το μαγικό κοράλι, μα δε βρέθηκε κανείς να μου το πει. Όπως συμβαίνει σε πολλά πράγματα στη ζωή, πρέπει να τριφτείς στις μυλόπετρες για να μάθεις ποιός είναι ο δικός σου πραγματικός χρυσός...


Στο βυθό του Βόλου λοιπόν, το Γιούσουρι κειτόταν μεγαλόπρεπο, και δεν πείραζε όποιον δεν το πείραζε.
Μα χιλιάδες ναυτικά μίλια βορειότερα, στις ανοιχτές Νορβηγικές θάλασσες, τριγύριζε ελεύθερος ένας μεγάλος και ανυπολόγιστος κίνδυνος: το θρυλικό Κράκεν, το γιγάντιο καλαμάρι.
Ήταν τόσο μεγάλος ο τρόμος μου, που κοίταζα τα καλαμάρια στα πιάτα μας με μισό μάτι (και τα σκοπελίτικα καλαμάρια, φημίζονται για το μέγεθός τους!) Koίταζα τα νερά για ύποπτα πλοκάμια - δεν είχα να φοβάμαι πια μόνο τους καρχαρίες. Η λογική μου έλεγε ότι αυτά τα πλάσματα, αν υπάρχουν, δεν κατεβαίνουν κατά δω - μα η λογική δεν έχει να κάνει με τα παρακλάδια της φαντασίας. Το Κράκεν υπήρχε και παραϋπήρχε στη φαντασία μου, είχε το δικό του βασιλικό χώρο, μαζί με τα άλλα τα πολλά και τα ανομολόγητα.

Θηρίο με καταγωγή από τις σκανδιναβικές σάγκα, στην αρχή τρομοκρατούσε τη ζωή των Νορβηγών και των Ισλανδών ψαράδων, μα σύντομα ο τρόμος επεκτάθηκε σε όλους τους ωκεανούς της γης. Το είχαν δει, λένε, σε όλα τα χωροχρονικά μήκη και πλάτη, από τον Πλίνιο τον Πρεσβύτερο (τον τρομερό Ρωμαίο φυσιοδίφη, που η επιστημονική περιέργειά του τον σκότωσε καθώς πλησίασε την Πομπηία κατά την έκρηξη του Βεζούβιου), μέχρι τις ακτές της Αφρικής και της Καραϊβικής. Τσάκιζε τα πλοία με μια κίνηση και καταβρόχθιζε τους ναύτες με το μοναδικό γιγαντιαίο δόντι του.
Ο Alfred Tennyson, ο εθνικός ποιητής της Αγγλίας, ήταν ο πρώτος που το απαθανάτισε στη λογοτεχνία:

Below the thunders of the upper deep;

Far far beneath in the abysmal sea,
His ancient, dreamless, uninvaded sleep
The Kraken sleepeth: faintest sunlights flee
About his shadowy sides; above him swell
Huge sponges of millennial growth and height;
And far away into the sickly light,
From many a wondrous grot and secret cell
Unnumber'd and enormous polypi
Winnow with giant arms the slumbering green.
Τhere hath he lain for ages, and will lie
Battening upon huge seaworms in his sleep,
Until the latter fire shall heat the deep;
Τhen once by man and angels to be seen,
Ιn roaring he shall rise and on the surface die.


- Alfred Tennyson, 'Κraken', 1830


Ο Ιούλιος Βερν εμπνεύστηκε από αυτό για τα τεράστια καλαμάρια τού Είκοσι χιλιάδες λεύγες κάτω από τη θάλασσα.
Οι Νορβηγοί έλεγαν ότι το ζώο ήταν μεγάλο σαν νησί και ότι ο κίνδυνος δεν προερχόταν τόσο από τις επιθέσεις του όσο από το γεγονός ότι δημιουργούσε μια γιγαντιαία δίνη, καθώς καταδυόταν με ταχύτητα προς τον βυθό. Στα βιβλία φυσικής ιστορίας τους μάθαιναν ότι τραβούσε στον πάτο του ωκεανού μέχρι και πολεμικά πλοία.

Αυτό το μυθικό πλάσμα, αποδείχθηκε τελικά πως δεν είναι καθόλου πλάσμα της φαντασίας! Όχι μόνο το έχουν καταγράψει πια οι επιστήμονες, μα ξέρουν πλέον ότι συναντάται σε όλους τους ωκεανούς της Γης, και αναδύεται στην επιφάνεια από βάθη άνω των 1.000 μέτρων και βάλε. Τα μάτια του - τα οποία έχουν το μέγεθος ενός πιάτου φαγητού - είναι τα μεγαλύτερα στο ζωικό βασίλειο. Ισως βεβαίως να τα ξεπερνούν σε μέγεθος αυτά του συγγενή του, του κολοσσιαίου καλαμαριού της Ανταρκτικής (ωχ, άλλο πάλι τούτο...). Σοβιετικά φαλαινοθηρικά και φαροφύλακες στις Αφρικανικές ακτές είναι μάρτυρες μαχών τέτοιων τεράτων με φάλαινες φυσητήρες, όπου πολλές φορές τα καλαμάρια καταφέρνουν να πνίξουν αντιπάλους που ζυγίζουν πολλούς τόνους (γκλουπ. ντάξει, αρκετά. πάμε παρακάτω!)

Στο στόμα των ευρωπαίων ναυτικών, ένα όνομα ζει και βασιλεύει ολοζώντανο μέχρι σήμερα, κι ας έχουν περάσει πάνω από τρισήμιση αιώνες από τότε.
Ο Ιπτάμενος Ολλανδός διασχίζει ακόμα τα νερά των θαλασσών, με τα ξάρτια του σπασμένα, τα ιστία του σχισμένα βορά στον άνεμο, και το πλήρωμά του φαντάσματα και σκελετοί που τρομοκρατούν τα μάτια των ζωντανών. Πολλοί ορκίζονται σε ό,τι έχουν ιερότερο πως, ναι, τον είδαν, αυτόν, το πιο φημισμένο πλοίο - φάντασμα. Σαν ένα αχνό φαματικό φως, που αναδύεται απ' το σκοτάδι και την ομίχλη... Όλες οι μαρτυρίες είναι παρόμοιες - ένα τρικάταρτο ιστιοφόρο με ανοιχτά τα εναπομείναντα πανιά, να διαγράφεται ξαφνικά φωσφορίζον μέσα από την καταχνιά, και το ίδιο ανεξήγητα να εξαφανίζεται. Άλλες φορές το βλέπουν σε ώρες μεγάλης θαλασσοταραχής, να ίπταται κυριολεκτικά, ανάμεσα σε ουρανό και θάλασσα, καμμιά φορά και με τα κατάρτια του ανάποδα - σαν καταραμένη Fata Morgana***, σαν τρελαμένος αντικατοπτρισμός. Ο θρύλος λέει πως, όσοι δουν το πλοίο, μετά είναι μαρκαρισμένοι, ο θάνατος τους έχει βάλει στο σημάδι. Είναι το συνώνυμο της μεγαλύτερης κακοτυχίας και καταστροφής για τους ναυτικούς.
Η ιστορία του πετούμενου πλοίου χάνεται πίσω στο χρόνο, κι έχει πολλές παραλλαγές - όπως κάθε μύθος που σέβεται τον εαυτό του.
Ο Barent Fokke, καπεταναίος από το Άμστερνταμ στα 1650, ήταν η προσωποποίηση της φράσης "βλαστημάει σαν ναυτικός". Ήταν φημισμένος για τους οργίλους τρόπους του, αλλά ακόμα περισσότερο για το πλοίο του, το ταχύτερο της εποχής. Γι' αυτό το είχε ονομάσει Ιπτάμενο Ολλανδό, γιατί πετούσε πάνω στα κύματα, κι έλεγαν ότι μπορούσε να κάνει την απόσταση Άμστερνταμ - Μπατάβια**** σε τρεις μόλις μήνες, κάτι ακατόρθωτο για τα υπόλοιπα πλοία.

 Όταν το πλοίο χάθηκε στη θάλασσα (σαν τα τόσα και τόσα που έχουν χαθεί) είπαν ότι σίγουρα είχε υπογράψει συμβόλαιο με το Διάβολο, για να μπορεί να ταξιδεύει έτσι γρήγορα, και ότι τελικά το πλήρωσε ακριβά. Κι έτσι γεννήθηκε ο θρύλος που το θέλει να διασχίζει τις θάλασσες εις τους αιώνας των αιώνων, καταραμένο για πάντα.

Άλλη εκδοχή, θέλει καπετάνιο έναν εξίσου βίαιο Ολλανδό, τον Van der Decken, που ξεκίνησε από την Ολλανδία για τις ανατολικές Ινδίες. Έπεσε όμως σε μια βίαιη καταιγίδα στα ανοιχτά του ακρωτηρίου της Καλής Ελπίδας, και ενώ το πλήρωμα τον εκλιπαρούσε να δέσει σε ένα ασφαλές κοντινό αγκυροβόλιο, εκείνος, ξεροκέφαλος και αψηφώντας τα πάντα, ορκίστηκε στον Θεό και στον Διάβολο να περάσει το Ακρωτήριο, ακόμα κι αν του έπαιρνε καιρό μέχρι τη Δευτέρα Παρουσία. Το πλοίο γλύτωσε, αλλά εισακούστηκε κι ο καπετάνιος : καταδικάστηκε να περιφέρεται αιωνίως στις θάλασσες...

             Οι μαρτυρίες για πλοία - φαντάσματα είναι τόσο συχνές, που προσπαθούν να βρουν μία εξήγηση γι' αυτές. Κάτι ο Ιπτάμενος Ολλανδός και τα συναφή του πλοία, που εμφανίζονται από το πουθενά ξεσχίζοντας το πλέγμα του χωρόχρονου και τρελαίνουν τους αυτόπτες μάρτυρες, κάτι το πείραμα της Φιλαδέλφειας, κάτι οι μελέτες του Einstein για τα πλοία - φαντάσματα τις οποίες κατέστρεψε, κάτι το Τρίγωνο των Βερμούδων, όλα αυτά τροφοδοτούν τη φαντασία. Άλλοι, πιο πραγματιστές, μιλάνε για αντικατοπτρισμούς - και η αλήθεια είναι πως όποιος τύχει σε εντυπωσιακό αντικατοπτρισμό, αργεί να συνέλθει και να βάλει τη λογική του να δουλέψει! Μα πολλές μαρτυρίες μιλάνε για εμφάνιση πραγμάτων, σε συνθήκες που δεν ευνοούσαν τον αντικατοπτρισμό, και για περιγραφές που δεν ταιριάζουν με τη χρονική στιγμή - γιατί στον αντικατοπτρισμό μπορούν να σου μεταδοθούν εικόνες από μακρυνή απόσταση, μα εικόνες που υπάρχουν στον ίδιο χρόνο με σένα. Εδώ πολλοί μιλάνε για εικόνες μεσαιωνικές, για εικόνες άχρονες σχεδόν, ανένταχτες στον χρόνο και τη λογική. Κι έτσι πολλοί το εξηγούν ως συλλογικές παραισθήσεις των πληρωμάτων, ότι βλέπουν όλοι την ίδια ψευδαίσθηση, ενώ άλλοι το ψάχνουν με τις θεωρίες και τα περίεργα τερτίπια που μπορεί (;) να παίζει ο χωρόχρονος.

Ίσως ο φόβος του να αρμενίζεις στην ανοιχτή και πάντα επικίνδυνη Κυρία, να σε κάνει υπόγεια προληπτικό ή δεκτικό σε άλλες δονήσεις, και στην προσπάθειά σου να προσέχεις να μην την εξαγριώσεις, το κάθε σημάδι να παίρνει στο μυαλό σου άλλες διαστάσεις.

Κι αν όλα αυτά σας φαίνονται υπερβολικά, είναι γιατί δεν έχετε καθήσει στη γέφυρα ενός πλοίου για μέρες και για νύχτες, χωρίς να βλέπετε κάτι άλλο γύρω εκτός από νερά και ουρανούς. Δεν έχετε πέσει μέσα σε καταχνιά, που μεταμορφώνει ολόκληρους ωκεανούς σε ψευδαίσθηση, δεν έχετε ακούσει πράγματα μέσα στον αχό της θάλασσας που δεν αντιστοιχούν σε κανέναν γνωστό ήχο. Δεν έχετε δει πράγματα που σας κάνουν να λέτε "άστο να πάει" - να φύγει, να ξεχαστεί, γιατί δεν μπορείτε να το ταξινομήσετε μέσα στη λογική σας. Mα πολλοί ναυσικλυτοί τα ξέρουν, άσχετα αν δε μιλάνε γι' αυτά...




             Καταραμένοι καπεταναίοι και φαντάσματα πειρατών διασχίζουν τους ωκεανούς σε όλους τους παραλλήλους, και μεταμορφωμένοι σε ιστορίες, συντροφεύουν τις νύχτες παρέες μαζεμένες γύρω από φωτιές και μπουκάλες με ρούμι.
Μα εμένα, από τους τόσους και τόσους που λυμαίνονται τις θάλασσες, με στοίχειωσε ο Γερο - ναυτικός. Αυτός που τον τραγούδησε ο Samuel Taylor Coleridge, ο άλλος καταραμένος, στην πολυθρύλητη "Μπαλάντα του Γέρο - Ναυτικού"*****. Αυτός που σε καλεί και λέει, είτε θέλεις να τον ακούσεις είτε όχι.

Το στήθος του χτύπησε ο Καλεσμένος,
Μα δεν μπορούσε να κάνει αλλιώς
Παρά ν' ακούσει
Κι έτσι μίλησε εκείνος ο γέρος,
Ο Ναυτικός με μάτια που έλαμπαν...




O Γέρο - Ναυτικός ξεκίνησε για το μεγάλο ταξίδι του με καλά σημάδια.
Αρμένιζε στις Νότιες Θάλασσες, όταν ξαφνικά ξέσπασε μια δαιμονική θύελλα, που άρχισε να σπρώχνει το πλοίο νότια, όλο και πιο νότια...

 The ship drove fast, loud roared the blast,
and southward aye we fled...

... Ώσπου πέρασε τα σύνορα της Ανταρκτικής, και παγιδεύτηκε μες στους πάγους.

And now there came both mist and snow,
And it grew wondrous cold...

Όλα έμοιαζαν χαμένα.

The ice was here, the ice was there,

The ice was all around...

Μα ξάφνου εμφανίστηκε ένα πουλί των Νοτίων Θαλασσών, ένα άλμπατρος, αυτό που αγαπούν πιο πολύ απ' όλα τα πτηνά του ουρανού οι ναυτικοί, και το'χουν για καλό σημάδι.

Το άλμπατρος οδήγησε το πλοίο μέσα από ένα πέρασμα και το έσωσε.
Και το πλήρωμα, πιστεύοντας πως είναι ένα σημάδι Θείας Χάρης, το δοξολογούσε, πιστεύοντας πως εκείνο έφερε τον Νότιο άνεμο που τους απεγκλώβισε από τους πάγους.

Mα ο Γέρο - Ναυτικός, μην πιστεύοντας σε τίποτα πάνω σ' αυτή τη γη, σκότωσε με το τόξο του το πουλί.

...With my cross-bow

I shot the albatross.

Στην αρχή πήγε να γίνει ανταρσία, καθώς κάτι τέτοιο ήταν ενάντιο στους ναυτικούς νόμους - τα άλμπατρος δεν τα θανάτωναν ποτέ. Μα όταν το πλήρωμα είδε πως ο αέρας έγινε θερμότερος και η ομίχλη διαλύθηκε, ησύχασαν. Άρχισαν να ξεχνάνε πια το άλμπατρος, δεν πίστευαν πια πως εκείνο άλλαξε τον άνεμο.
Μα εκείνο πήρε την εκδίκησή του.


To πλοίο σύντομα συνάντησε άπνοια, κι έμεινε ακίνητο πάνω στα νερά.
Το πλήρωμα άρχισε να βασανίζεται από τη δίψα.

Day after day, day after day,

We stuck, nor breath nor motion;
As idle as a painted ship
Upon a painted ocean.
Water, water, every where,
And all the boards did shrink;
Water, water, every where,
Nor any drop to drink.

Οι ναύτες με όλα αυτά άλλαξαν πάλι γνώμη, κακολογώντας τον Γέρο - Ναυτικό. Τον απομόνωσαν, και τον έβαλαν να τυλίξει το σκοτωμένο άλμπατρος γύρω απ' το λαιμό του, για να του θυμίζει το αμάρτημά του. ******

Ah! well a-day! what evil looks

Had I from old and young!

Instead of the cross, the Albatross

About my neck was hung. 

Ώσπου σε κάποιο πέρασμα, συνάντησαν ένα πλοίο - φάντασμα.

A spect, a mist, a shape, I wish!

And still it neared and neared

Για πλήρωμά του είχε τον Χάρο, και μια Κυρία κατάχλωμη, που έπαιζαν στα ζάρια τις ψυχές των ναυτικών που συναντούσαν. Τρομερό το θέαμα, απερίγραπτο...

Χωρίς κανένα έλεος, και συνεχίζοντας το αιώνιο παιχνίδι τους, ο Θάνατος κέρδισε σε μια ζαριά τις ψυχές των υπολοίπων, και η Κυρία την ψυχή του Γέρο - Ναυτικού.

Τον Γέρο - Ναυτικό τον περίμενε όμως μια μοίρα ακόμα χειρότερη κι απ΄τον θάνατο...

Ένας ένας οι ναυτικοί πεθαίνουν, έχοντας στα μάτια τους ακόμα ολοζώντανη την κατάρα τους για τον Γέρο - Ναυτικό. Κι εκείνος ανάμεσά τους, για εφτά μέρες, να κοιτά τα πρόσωπά τους και η κατάρα να μένει ακόμα άσβεστη πάνω τους...

 
 
 

Seven days, seven nights, I saw that curse,

And yet I could not die

Εκείνος, μέσα στον παραλογισμό, ξεχνά τη σκληρή στάση που είχε και λυγίζει, όταν βλέπει κάποια πλάσματα να κολυμπούν στη θάλασσα. Μέχρι τότε τα περιγελούσε ("Yea, slimy things did crawl with legs upon the slimy sea"), μα εκείνη τη στιγμή, στην κατάσταση που ήταν, ένα κύμα απόγνωσης ξεπήδησε από μέσα του, και χωρίς να ξέρει καλά καλά τι κάνει, προσευχήθηκε, ίσως για πρώτη φορά στη ζωή του.

Ξαφνικά, εισακούεται η προσευχή του, και το άλμπατρος λύνεται και πέφτει από το λαιμό του.
Πνεύματα έρχονται και δίνουν πνοή στα σώματα των ναυτικών, κι αυτά ανασηκώνονται, παίρνουν το πλοίο και το οδηγούν πίσω στην πατρίδα.
Κι ο Γέρο - Ναυτικός μένει πίσω να τους κοιτά.
Μήτε ζωντανός μήτε πεθαμένος, καταδικασμένος να γυρίζει αιώνια πάνω στη γη και να πρέπει να διηγείται την ιστορία του σ' όποιον τον πλησιάζει, συντετριμμένος από τις ενοχές...

So lonely t' was, that God Himself

Scarce seemed there to be...

Μέχρι σήμερα, ο Γέρο - Ναυτικός στέκεται στα λιμάνια, καταβεβλημένος από το φορτίο του.

Watchet (Somerset, Αγγλία)

Όσο για το άλμπατρος;

Εκείνο το θαυμαστό πλάσμα******* ζει και βασιλεύει στα σύνορα της απερίγραπτης Ανταρκτικής - κι ένας από τους πόθους μου είναι να το δω μια μέρα.

Να περάσω το Ακρωτήριο Χορν και να βρεθώ μέσα στην επικράτειά τους.

Ευσεβείς πόθοι, αλλά και πάλι... τι θα' μασταν χωρίς τα όνειρα;

---------

* ναυσικλυτοί: έτσι ονομάζει ο Όμηρος τον ναυτικό λαό των Φαιάκων, δηλ. ανθρώπους που τους έχει καλέσει η θάλασσα.

** Ανδρέας Καρκαβίτσας, "Τα Λόγια της Πλώρης" - Το Γιούσουρι

Μπορείτε να το διαβάσετε από τη σελίδα Το Γιούσουρι

*** Είναι ένα είδος αντικατoπτρισμού που μετατρέπει έναν ορίζοντα σε κάθετους τοίχους και στήλες με σπείρες. Σε αυτόν οφείλεται η εικόνα των "ανεστραμμένων" πλοίων στον θάλασσιο ορίζοντα. Το όνομα Fata Morgana οφείλεται στον λαϊκό μύθο σύμφωνα με τον οποίο η Morgan ήταν η ετεροθαλής αδερφή του βασιλιά Aρθούρου (Μόργκαν Λε Φέι). Ζούσε σε ένα κρυστάλλινο παλάτι κάτω απο το νερό, είχε μαγικές ικανότητες και έχτιζε φανταστικά κάστρα στον λεπτό αέρα.

Το φαινόμενο παρατηρείται όταν υπάρχουν στρώματα αέρα με διαφορετικές θερμοκρασίες καθώς αυξάνει το ύψος (θερμό - ψυχρότερο - θερμότερο κοκ), και συνήθως εμφανίζεται στην περιοχή της Μεσσήνης της Σικελίας, όπου παρατηρούνται αντικατοπτρισμοί κτιρίων, κάστρων και μερικές φορές ολόκληρων πόλεων που εξαφανίζονται μετά από μερικά λεπτά.

                          

 

**** Μπατάβια λεγόταν η σημερινή Τζακάρτα της Ιάβας, η πρωτεύουσα της Ινδονησίας.

***** Samuel Taylor Coleridge, "The Rime of the Ancient Mariner", 1798.

Λέγεται ότι ο ποιητής εμπνεύστηκε από το δεύτερο ταξίδι του James Cook (1772 - 1775) στον Ειρηνικό και τις Νότιες Θάλασσες. Ο δάσκαλος του Coleridge ήταν αστρονόμος στο πλοίο του Cook, το οποίο πέρασε τρεις φορές τον Ανταρκτικό Κύκλο για να διερευνήσει την νέα αυτή ήπειρο.

Ο Gustave Dore φιλοτέχνησε υπέροχες γκραβούρες για να συνοδεύσει την ιστορία, και είναι αυτές που παραθέτω εδώ.

****** Αυτή η εικόνα κάτι είπε στους Βρετανούς, γιατί τελικά πέρασε από το ποίημα στην καθημερινότητα. Μέχρι σήμερα, στην αγγλική γλώσσα, albatross δεν σημαίνει μόνο το εν λόγω πουλί, αλλά και βαρύ φορτίο, που μάλιστα σχετίζεται με το σταυρό (albatross / cross). Είναι σαν τη δική μας έκφραση, "κουβαλάει έναν σταυρό".

 

******* Το άλμπατρος διαθέτει το μεγαλύτερο άνοιγμα φτερών από όλα τα πτηνά, και είναι ένα θαύμα της μηχανικής. Καλύπτει τις μεγαλύτερες αποστάσεις από οποιοδήποτε άλλο ζώο στη γη (μπορεί να πετάξει γύρω στα 6.000 χλ. τη μέρα για να βρει τροφή), και μπορεί να πετάει συνεχώς χωρίς να κουνάει καν τα φτερά του, απλά έχοντάς τα ανοικτά, ακόμα και μέσα σε πολύ δυνατά ρεύματα. Κάτι σαν αεροπλάνο! Μπορεί να είναι λίγο άτσαλο στην απογείωση και την προσγείωση, λόγω του όγκου του (ίσως θυμάστε κάποιοι το ατζαμίδικο άλμπατρος στο Mπερνάρ και Μπιάνκα του Disney), μα όταν βρεθεί στον ουρανό, ειναι ο βασιλιάς των πτήσεων.